Statistiek en Methodiek
Wetenschap is een benadering die gaat over het begrijpen, voorspellen en controleren van een fenomeen. Op basis van een theorie worden hypotheses opgesteld en deze gaan ze testen.
Wetenschap probeert deze hypotheses te ontkrachten. Wetenschap is afhankelijk van data, deze data moet worden verzameld in een context die afhangt van het doel van het onderzoek. Daarnaast moet wetenschap communiceerbaar, open en publiek toegankelijk zijn. Ook moeten wetenschappers objectief en onbevooroordeeld zijn.
Een theorie moet aan bepaalde voorwaarden voldoen: een theorie moet onderworpen zijn aan de kritieken van andere onderzoekers, de resultaten van onderzoek dat de theorie bevestigd moeten repliceerbaar zijn, bovendien moet de theorie erkend worden door het vakgebied als de moeite waard en de nauwkeurigheid van de theorie moet geëvalueerd worden.
Onderzoek kun je grofweg in drie categorieën indelen:
- Experimenteel onderzoek: random toewijzing van deelnemers aan verschillende condities.
- Quasi experimenteel onderzoek: verdeling over verschillende condities maar niet random.
- Niet experimenteel onderzoek: geen verdeling over verschillende condities.
- Observationeel onderzoek: gedrag systematisch observeren en vastleggen.
- Vragenlijst onderzoek: invullen van een vragenlijst.
De conditie of de behandeling wordt ook wel de onafhankelijke variabele genoemd (verklaart verandering in de afhankelijke variabele).
Het gedrag dat de deelnemer vertoond naar aanleiding van de conditie of behandeling noemen we ook wel de afhankelijke variabelen (meting / waarneming van een uitkomst).
Er bestaan verschillende methoden voor het verzamelen van data. Het belangrijkste onderscheid is tussen kwantitatieve en kwalitatieve methoden:
- Kwantitatieve methoden: baseren zich op test en beoordelingsschalen en vragenlijsten.
- Uitkomsten kunnen als cijfers gescoord worden.
Kwalitatieve methoden: interviews, observaties en case studies. De uitkomsten van kwalitatieve methoden zijn beschrijvend voordeel: gedrag is in context.
Triangulatie: de onderzoeker brengt gegevens uit verschillende bronnen samen om op die manier een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van het onderzochte fenomeen.
Generaliseerbaarheid van een onderzoek is een belangrijke graadmeter voor de bruikbaarheid van een onderzoek. Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op de generaliseerbaarheid:
- Onderzoekspopulatie: hoe representatiever, hoe interessanter.
- Als de gegevens verzameld worden op meerdere momenten in de tijd.
- Gegevens verzamelen in verschillende representatieve settingen.
Een experimentele setting heeft als voordeel dat de verschillende variabelen gemanipuleerd en gecontroleerd kunnen worden. Een nadeel van een experimentele setting is echter dat het een kunstmatig beeld geeft omdat in de echte wereld deze variabelen wel aanwezig zijn.
Na het verzamelen van data is het tijd voor de analyse door statistiek. Bij beschrijvende statistiek worden de onderzoeksdata samengevat en georganiseerd. Op deze manier wordt de verdeling van scores beschreven.
- Normale verdeling: de meeste scores liggen rond het gemiddelde met gelijkmatige spreiding van de scores naar de extremen.
- Scheve verdeling: de scores liggen dan wel meer naar het hoge extreem dan wel naar het lage extreem qua scores.
Variatie van de scores gaat over de mate waarin de scores verdeeld zijn over de mogelijke scores. Het gemiddelde is de som van alle scores gedeeld door het aantal scores, de mediaan is de middelste score in de verdeling en de modus is de meest voorkomende score. De standaard deviatie is een maat die de mate waarin een score afwijkt van het gemiddelde aangeeft.
Inferentiële statistiek wordt gebruikt om conclusies te trekken uit de gegevens. Inferentiële statistiek kan gebruikt worden om te onderzoeken of groepen deelnemers van elkaar verschillen op de variabele van interesse, in sterkere mate dan op basis van toeval verwacht mag worden. Hoe lager het significantieniveau, hoe groter de kans dat het gevonden verschil een werkelijk verschil is. Power is de kans dat er een statisch significant verschil gevonden wordt als deze ook werkelijk bestaat. De vuistregel is hoe groter de steekproef hoe sterker de power.
De sterkte van het verband tussen twee variabelen is de correlatie. Dit is een maat om de onderlinge, lineaire samenhang tussen twee variabelen weer te geven. Bovendien geeft hij de richting van het verband aan. De correlatie wordt meestal weergegeven in een scatterplot.
Meta-analyse is een statische methode om de resultaten van meerdere verschillende onderzoeken te combineren en te analyseren om uit dit gegevensbestand conclusies te trekken. Meta-analyse gaat ervan uit dat gevonden scores op een variabele beïnvloed zijn door statische artefacten. Dit zijn kenmerken van een bepaald onderzoek die resultaten vertekenen.
- Micro onderzoek: gaat over individueel gedrag.
- Macro onderzoek: gaat over collectief gedrag.
- Meso onderzoek: is er op gericht micro en macro onderzoek te combineren.
Betrouwbaarheid geeft de consistentie van een meting aan. Als gegevens betrouwbaar zijn, zijn de gegevens ongeveer hetzelfde als het onderzoek op een ander moment opnieuw zou worden uitgevoerd.
- Test-hertest betrouwbaarheid: betrouwbaarheid over verschillende meetmomenten.
- Parallelle test betrouwbaarheid: correlatie tussen twee parallel tests.
- interne consistentie: mate waarin items van de test hetzelfde construct meten.
- Inter-beoordelaar betrouwbaarheid: mate van overeenstemming beoordelaars.
Validiteit geeft de mate aan waarin het onderzoek daadwerkelijk gemeten heeft wat het beoogt te meten.
- Criterium validiteit: de mate waarin een test voorspeld wat hij hoort te meten.
- Predictieve validiteit: hoeverre voorspelt een test wat het in theorie hoort te voorspellen.
- Inhoud validiteit: is de test een representatieve afspiegeling van het kennisdomein.
- Construct validiteit: hiermee proberen onderzoekers te bewijzen dat hun test de bedoelde eigenschappen meet.
