Plato ( 427- 347 voor Chr. )

1. Situering

Schrijft visie neer in een aantal werken  allemaal in dialoogvorm vb. Politei
Wil weg van Socrates verder uitwerken
Zoekt metafysische omschrijving van “het goede”, “de waarheid”, “het geluk” en hun samenhang = eerste filosofische idealist
Werk moraal en politieke filosofie uit

2. De ideeënleer : een dualistische metafysica

Vertrekt vanuit veranderlijke indrukken in de zintuiglijke werkelijkheid

Vb. we zien een MOOI landschap

Vb. we ondervinden een GOEDE daad

Vb. we beleven een moment van GELUK

Vb. we zien een PARRDJE in de wei

Paard is een onderdeel van de “paardheid”, kip is een onderdeel van de “kipheid”, appel is een onderdeel van de “appelheid”,… Deze bestaan in realiteit
Het ideaal bestaat echt, de ideeën zijn het meest reëel ( eeuwig, onveranderlijk )
Zintuiglijke werkelijkheid is een zwakke afschaduwing van dat ideaal
Mythe van de grot :
Plato werkt dualistische metafysica uit, en zegt dat er 2 werelden zijn :
Ideeënwereld
wereld van het ZIJN ( Parmenides )
ware werkelijkheid
transcendente wereld van volmaaktheden
bovenzintuiglijk en enkel toegankelijk voor het denken, de geest
opperste idee = idee van het schoongoede ( kaloskagathos )
stoffelijke, werkelijke wereld
wereld van het WORDEN ( Heraclitus )
zintuiglijk waarneembare wereld is wereld van veelheid en veranderlijkheid
het is een zwakke schaduw van de ideeënwereld ( ware werkelijkheid )

3.Mensbeeld

dualistisch mensbeeld
stoffelijk lichaam + verheven ziel
ziel komt bij de geboorte uit de ideeënwereld naar het lichaam en heeft tevoren alle volmaaktheden gezien
bij het zien van onvolmaaktheden in de stoffelijke wereld, wordt het volmaakte opnieuw wakker geschud
de mens kan door oefening eeuwige ideeën ontdekken = levensopdracht

4. Moraal

“ Wat is goed?” “Wat is kwaad?”

ontwerpt moraal vanuit de metafysica
hoogste idee , is idee van schoongoede
het goede leidt tot een objectief, reëel bestaan
ethisch objectivisme <-> relativisme van de sofisten
elke mens verlangt naar geluk = de ziel had in een vroeger bestaan contact met het “absolute goede”
absoluut geluk is transcendent => behoort tot ideeënwereld

5. Staatsleer

Plato maakt analyse van menselijke ziel om over te gaan naar zijn staatleer Menselijke ziel bestaat uit 3 delen :

moeten in onderlinge harmonie functioneren : wijsheid ; dapperheid en matigheid moeten worden beoefend
voorkeur Plato = redelijke deel
Vanuit de psychologie werkt hij aan de politiek :

Plato schrijft “het ideaal” politiek regime :
Filosofen ( wijzen ) moeten de stadstaat regeren ; enkel zij weten wat goeden rechtvaardig is
Soldaten vervullen een politionele taak ; moeten veiligheid garanderen ; geen inspraak
Boeren en arbeiders moeten mensen van een hogere stand voorzien van dagelijkse materiële behoeftes ; moeten gehoorzamen

6. Besluit

Plato heeft geprobeerd de waarheid te redden en veilig te stellen
Waarheid buiten wereld plaatsen
Grote invloed op westers denken
Uitgesproken scheiding tussen het goede ( de geest, het denken ) en het slechte ( het aardse, materiële, lichamelijke )