Volgens Dick Swaab loopt het bewustzijn achter de beslissingen van de hersens aan. Verder is deze paragraaf niet echt relevant, slechts een aantal kanttekeningen op het experiment van Libet.
1. Verkeerde conclusie
2. Afwijking van dagelijks leven in de opzet van het experiment
3. Wellicht is bewuste aansturing niet zo direct en precies
Voorbeeld: Man belt luidruchtig in de trein, alvorens hem aan te spreken bedenk je je eerst dat je hem aan wilt spreken. Na een tijdje spreek je hem pas aan.
Uit dit voorbeeld blijkt dat er een verschil is tussen het voornemen om een handeling te verrichten en de beslissing om met de handeling te beginnen.
Volgens de identiteitstheorie is de bewuste gedachte ‘en nu ga ik hem aanspreken’ gelijk aan een hersentoestand. Als dit klopt dan valt het moment waarop de bewuste gedachte ontstaat samen met een hersenactiviteit die ervoor zorgt dat je lichaam in beweging komt. Hersenonderzoekers zijn hersenactiviteiten gaan meten. Het is ze gelukt om vast te stellen dat een lichaamsbeweging wordt voorbereid in de hersenen. Op het moment dat de activiteit te meten is, is in de hersens al vastgesteld dat het tijd is om met de lichaamsbeweging te gaan beginnen. Op grond van de identiteitstheorie
kunnen we denken dat deze voorbereidende activiteit een gevolg is van de hersentoestand die samenvalt met de bewuste gedachte.
1. Bedenken dat je met beweging wilt beginnen
2. Voorbereiding op beweging
3. Beweging
Uit experimenten van Benjamin Libet bleek echter het omgekeerde, hij kwam tot de conclusie dat voordat je je berhaupt bewust bedenkt dat je een beweging wilt beginnen de hersens al werken aan voorbereiding op de beweging die je nog moet bedenken.
1. Voorbereiding op beweging
2. Bedenken dat je met de beweging wilt beginnen
3. Beweging
Uit de causale geslotenheid van het natuurkundig domein zouden we ook kunnen halen dat de activiteit van de geest, inclusief zijn vrije wil in het natuurkundig domein moet liggen. We moeten dan substantiemonisme of kortweg monisme accepteren.
Monisme: er is maar één substantie, de geest valt op de een of andere manier samen met het lichaam.
J.J.C Smart: de gedachte is identiek aan de desbetreffende activiteit i de hersenen: het is één endezelfde gebeurtenis.
Al onze gedachten en ervaringen zijn hersentoestanden.
Identiteitstheorie: alle gedachten en ervaringen zijn identiek aan hersentoestanden.
Deze theorie zegt dat bewuste gedachten hersentoestanden zijn, hersentoestanden kunnen ons lichaam in beweging brengen. Maar hoe kan een bewuste gedachte hetzelfde zijn als een hersentoestand?
Het is kenmerkend voor een gedachte dat hij ergens over gaat, maar kunnen we ook zeggen dat hersentoestanden ergens over gaan? En ook kunnen mensen over hetzelfde denken zonder dezelfde hersentoestand te hebben, hoe valt dit dan te rijmen?
Als het natuurkundig domein causaal gesloten is, dan kunnen lichaamsbewegingen niet veroorzaakt worden door iets buiten dat domein (een geest). Sommige filosofen maken hieruit op dat er sprake is van eenrichtingsverkeer, het lichaam heeft invloed op de geest, maar de geest heeft geen invloed op het lichaam. De geest heeft dan dus zelf een oorzaak, maar kan niks veroorzaken. Dit heet een epifenomeen. Epifenomenalisme: bewuste ervaringen en gedachten worden wel door het lichaam veroorzaakt, maar hebben zelf geen invloed op het lichaam.
Volgens Isaac Newton is de beweging van materie te verklaren door te achterhalen welke krachten er worden uitgeoefend. Volgens de krachtenleer van Newton hoeft er geen fysieke aanraking te zijn voor krachten om te kunnen werken. Filosofen zagen in deze leer een oplossing voor het interactieprobleem, ze kwamen met het idee van bovennatuurlijke krachten. Men beweerde dat er niet alleen natuurkrachten zijn die op materiële objecten werken, maar ook bovennatuurlijke krachten waarmee de geest invloed kan uitoefenen op het lichaam.
Op grond van deze theorie is de vrije wil te zien als een vermogen van onze geest om een bovennatuurlijke kracht uit te voeren op ons lichaam. Ook is het idee van paranormale verschijnselen aantrekkelijk voor sommige mensen, het idee dat er bovennatuurlijke krachten zijn is wijdverbreid, het geeft ons een oplossing voor het interactieprobleem.
Maar is dit een reden om in bovennatuurlijke krachten te gaan geloven.
Als het idee van bovennatuurlijke krachten klopt, dan zitten er in onze natuurwetten, waar geen rekening gehouden wordt met bovennatuurlijke krachten, gaten, ze zijn onvolledig. De reden waarom er niet meer in bovennatuurlijke krachten wordt geloofd in de wetenschap is omdat er vele ontdekkingen zijn gedaan die daarmee in strijd zijn.
Zo werd de wet van behoud van energie ontdekt. De hoeveelheid energie die ergens verbruikt wordt, komt altijd ergens weer vrij. Maar als de geest bewegingen in de natuur veroorzaakt, dan moet de energie in de natuur toenemen.
Er zijn in alle onderzoeken die er gedaan zijn in de geschiedenis, ook de laatste jaren met de nieuwe technieken geen processen gevonden die niet verklaarbaar zijn op basis van natuurkrachten. Het is niet nodig om bovennatuurlijke energie ter veronderstellen. En bovendien zijn natuurkundigen er in geslaagd om alle natuurlijke krachten te herleiden tot 4 fundamentele krachten. Deze fundamentele krachten laten geen ruimte open voor bovennatuurlijke krachten.
Causale geslotenheid van het natuurkundig domein: Iedere gebeurtenis binnen het natuurkundig domein die een oorzaak heeft wordt volledig veroorzaakt door gebeurtenissen binnen het natuurkundig domein.
Het gevolg van deze causale geslotenheid is dat we het substantiedualisme nooit kunnen oplossen, beide substanties vallen immers in een ander domein.
Volgens Descartes was het verschil tussen mensen en dieren dat mensen niet alleen een lichaam hebben, maar ook een geest, die verbonden is met het lichaam maar ook zonder het lichaam zou kunnen bestaan. De geest is volgens hem een substantie, iets dat op zichzelf bestaat. Het lichaam is een andere substantie die uit het domein van de natuur, tot deze substantie behoort alles dat ruimte inneemt. We zeggen ook wel dat deze uit materie bestaan. De geest is echter een denkende substantie die niet onderworpen is aan mechanische principes van de natuur. Dit heet het substantiedualisme.
Door deze opvatting is het voor Descartes mogelijk om te beweren dat het lichaam een mechanisme is (materie) maar dat er anderzijds toch een vrije wil is (geest).
Dit roept echter wel een moeilijke vraag op, als de geest een aparte substantie is die niet zoals het lichaam deel uitmaakt van de natuur, hoe kan het de geest het lichaam dan eigenlijk in beweging brengen? Hoe communiceren
lichaam en geest? Met dit interactieprobleem worstelde Descartes, hij kwam hiervoor met de noodoplossing ‘pijnappelklier’.
