De rol van de staat en de uitholling van het patriarchale gezag

Aanvankelijk is er een overschot aan arbeidskracht, waardoor lage lonen versterkt door kinder- en vrouwenarbeid en nauwelijks sociale bescherming, ontstaan.

De overheid start met de sociale wetgeving door het verbieden van kinder- en vrouwenarbeid en een achturen werkdag, pensioenregeling etc. De motivatie van deze overheidsmaatregelen zijn te vinden in een toenemend humanitair besef, eigen belangen (zie Bismarck in Duitsland), crises door kwetsbaarheid van de arbeiders en een groeiende bekommernis voor gezondheid.

Dankzij deze inmenging ontstaat een versterking van de burgerlijke gezinswaarde, en een uitbreiding van de schooltijd voor kinderen ten gevolge van veranderingen in de economie en overheidsinvesteringen in het onderwijs. Deze investeringen zijn het gevolg van het idee van de opvoedbaarheid van de mens, een concurrentie tussen de industrialiserende landen (= nationalisme) en het belang van kennisintensieve industrieën. Ook een verslapping van het vaderlijke gezag gaat hiermee gepaard. De gevolgen hiervan zijn de standaardisatie van denken en doen, een afstand tot tradities en eigen dialect en een gezagsuitholling van het gezin.

Daarnaast ontstaat het beschavingsoffensief om controle en netheid te onderhouden in armere huishoudens, een verspreiding van de burgerlijke waarden te maximaliseren, campagnes tegen openbare dronkenschap en het ontstaan van tuchthuizen en jeugdgevangenissen.