Ruralisering

Elementen van de ruralisering: IV - VI

- Munten: enkel bronsgeld, goud- en zilverstukken niet meer als munten, maar als geschenken

- Instorting staatsapparaat

- Sterke bevolkingsdaling (vooral in steden en garnizoenen)

- Stedelijke markt verdween

- Enorme stadsvlucht: bevolkingsspreiding stijgt

- Daling van de landbouwproductie en de oppervlakte van het bebouwde areaal (er waren veel minder monden te voeden)

- Latifundia (grote agrarische domeinen) als zwaartepunt van de samenleving

• oude senatorenstand

eigende zich fiscale voorrechten toe waardoor senatoriale landerijen de status van immuniteiten genoten: de staatsmacht kon er niet optreden

• grootgrondbezitters

streven naar autarkie: ze gedragen zich als kleine heersers; regelen zelf rechtspraak, bestuur en belastingen

• kleine boeren

plaatsten zich vaak onder de bescherming van een naburige grootgrondbezitter; boer stond zijn grond af (precaria), betaalde erkenningcijns aan de heer en behield het gebruiksrecht, in ruil voor bescherming door de heer tegen belastinginners, rovers en rondtrekkende benden

Vroege ME

Uit het puin van het late keizerrijk ontstaan economische en sociale verhoudingen die kenmerkend worden voor de vroege Middeleeuwen:

- overwegend agrarische samenleving met een sterke sector van grote domeinen die een ruime mate van immuniteit genieten

- fragmentatie van macht met directe overheersing door grootgrondbezitters

- vrije boeren staan onder druk van inlijving bij de grote domeinen die gebruik maken van onvrije arbeid

- steden zijn gereduceerd tot kleine dienstencentra, handelsverkeer is zeer beperkt en blijft vooral rendabel voor luxegoederen bestemd voor de grondaristocratie

- arbeid en de producten van arbeid zijn nog slechts in heel bescheiden mate verhandelbare goederen omdat het marktstelsel in ingestort en er nog nauwelijks geld in omloop is

- extra – economische drukmiddelen, vooral fysieke dwang en de dreiging daarmee, worden ingezet om het surplus voor de grootgrondbezitters af te romen