Subjectieve gevoelens

in relatie met een artistieke vorm (object) zijn het effect van een ! ! ! ! esthetische ervaring. (Zal invloed hebben op Kant.) Kunnen we vanuit die subjectiviteit tot algemene uitspraken komen?

Hume de scepticus houdt het echter niet bij de relativistische ‘over smaak en kleur valt niet te twisten’. Hij zegt niet WAT schoon is, maar vindt een criterium, namelijk dat het schoon blijft, de tand des tijds doorstaat. Het subject dat daarover kan oordelen moet aan het volgende voldoen: (1) Verfijning, (2) ervaring met bepaalde kunstvorm, (3) in staat werken te vergelijken, (4) geen vooroordelen en (5) (geestelijke) gezondheid.

-> een deur naar het relativisme en subjectivisme, maar slechts teruggeschroefd tot op de kwestie van SMAAK, die niet bij iedereen van hetzelfde niveau is.

De objectiviteit van wat schoon is zou ergens toch in de kenmerken van het object verscholen moeten zitten. (vergelijking met bitter/zoet, niet iedereen apprecieert diezelfde ervaring).

Die standaarden zijn echter nooit terug te vinden. Hume leidde ‘wat is schoon’ in de subjectieve richting, wat niet wil zeggen dat er niet over getwist kan worden: mensen met verstand kunnen het.