Europese Raad = regeringleiders EU-landen; Raad van de EU/ministerraad = sectorale ministerraad EU; Raad van Europa (los van EU) = voor democratie/mensenrechten.

Geschiedenis van ‘Europa’: EGKS (1951/52: oorlog voorkomen, sectorale economische integratie, vertrouwen onder lidstaten). Euratom en EEG (1957/58): sectorale samenwerking op gebied van atoomenergie en samenwerking op alle Europese terreinen. EU en EG (1992/93). EU (2007/09) opvolger van de overige drie Europese gemeenschappen.

Verdragen zijn de basis van Europese integratie. Er zijn sectorale economische, integrale economische en integrale politieke verdragen getekend. Daarnaast zijn instituties belangrijk (parlement, ministerraad, commissie). De EU overkoepelt drie Europese gemeenschappen en drie zuilen: 1 (EEG) economische integratie (supranationaal), 2 gemeenschappelijk buitenlands beleid, 3 samenwerking op justitie en binnenlandse zaken (beide intergouvernementeel).

Jaren ’50: EGKS (Benelux, Duit, Fra, Ita). Jaren ’70: westelijke uitbreiding (Eng, Ier, Den). Jaren ’80: zuidelijke uitbreiding (Spa, Por, Grie – na dictatuur nieuwe ontwikkelingsprogramma’s nodig). Jaren ’90: noordelijke uitbreiding (Oos, Fin, Zwe). Jaren 2000: oostelijke uitbreiding (Mal, Cyp, O-Eur – na dictatuur toetredingseisen nodig). Criteria van Kopenhagen (1993): markteconomie, democratie, concurrentievaardig zonder protectionisme, absorptievermogen EU.

Groei ‘Europa’: Afschaffing onderlinge heffingen en quota: vrijhandelszone -> + gemeenschappelijk buitentarief: douane-unie -> + vrij verkeer van personen, kapitaal en goederen (1957): gemeenschappelijke/ interne markt -> + gemeenschappelijk economisch/monetair beleid (1992/93): economische en monetaire unie -> + gemeenschappelijk fiscaal beleid (2012/13): Europese Begrotingsunie.

Omdat Europese integratie iets nieuws is en iets anders dan bijvoorbeeld de VN of een land, is het lastig te bepalen wat Europa is of wat het zou moeten zijn. Onderzoek van historici naar de EU kwam pas 30 jaar na dato: archieven waren gesloten en memoires nog niet geschreven. Vragen: begin – waarom zijn staten bereid tot integratie (historici)? Jaren ’80 – hoe fungeert integratie (politicologen)? Jaren ’90: voor wie en hoe (historici en politicologen)? Waarom zijn staten bereid? Neofunctionalisten: achter de rug van politici om wordt vanzelf een supranationaal Europa gebouwd. Neorealisten: Europa wordt gedreven door nationale belangen.

Saint-Simon (economische eenheid), Kant (politieke eenheid), Hitler (economische integratie), WO IIverzet, verdrag van Oslo, interbellum vrijhandelszone en Benelux worden als voordenkers/-lopers van de EU gezien. Maar finalisme kan een valkuil zijn!

Totalitarisme verschilt volgens McKay van autoritarisme door doordringing van het dagelijks leven, doel om samenleving radicaal te veranderen en een radicale dictatuur. Hannah Arendt (1951) noemt het antimodern. Friedrich/Brzezinski (1956) hanteren criteria van staatsideologie en massamobilisatie, eenpartijstaat met dictator, centraal geleide economie, staatscontrole over massacommunicatie, geheime politie en terreur en het geweldsmonopolie van de staat. Bij die definitie is echter verandering onmogelijk te onderzoeken.

Beide zijn een eenpartijstaat, collectivistisch, met leidersprincipe, politisering van de privésfeer en concentratiekampen. Verschillen zijn: universalisme vs. nationalisme, geforceerde modernisering vs. (anti) modernisme en ideologisch dogmatisme vs. ideologisch opportunisme. De definitie van Friedrich/

Brzezinski is populair omdat die partij/dictator strikt scheidt als oorzaak van het kwaad van de grote bevolking. Bovendien: verschil tussen Oostblok en Westblok in de Koude Oorlog.

Daarnaast was zij nuttig bij de Duitse Vergangenheitsbewältigung na WO II. Vanaf 1965 komt daar de Sonderweg-theorie op: kleinere rol voor dictator, het liep al eerder mis. Vanaf 1985 kwam er normalisering en analytische vergelijking. Het revisionisme onderzoekt de staat (grens regime-bevolking, facties) en daarmee kun je dus hervormingen/veranderingen in de staat analyseren.

In de jaren ’80 is er de Historikerstreit tussen historici als Ernst Nolte (radicale normalisering, Sovjet- Unie als schuldige van nazi-Duitsland) en mensen als Habermas (geen relativering, nationale schuld). De post-totalitaire vergelijking is interessant: analytische vergelijking van fascisme en communisme in allerlei nieuw onderzoek; waarom werden mensen aangetrokken tot die regimes?, twijfel aan homogeniteit. Hannah Arendts begrip (antimodern op basis van moreel oordeel) valt niet in de smaak bij latere historici. Bij totalitarisme heeft de wetenschapper te maken met taboes, moraliteit en omstreden historische concepten. Totalitarisme is geen productief concept om te onderzoeken want het roept geen interessant onderzoek op.