Tot slag bij Hastings

→ Koning Knut (1014-1035)

- naast Engeland, ook heerser over Denemarken en Noorwegen

- steun van Angelsaksische aristocraten ( thegns)

→ Edward de Belijder (1042-1066)

- Angelsaksische dynastie van Alfred de Grote weer op de troon

- vele edelen uit Normandië krijgen invloed in Engeland

- tegenreactie van continentale graven ( earls) onder leiding van Harold, earl van Wessex

→ Edward sterft => Harold roept zichzelf uit tot koning

- >> tegenreactie eigen broer met steun van het Knut –geslacht

- >> Harold, koning van Noorwegen, steekt over met een leger

- >> beide falen

→ 1066: slag bij Hastings

- Willem, hertog van Normandië, steekt kanaal over

- zijn ruiterleger behaalt een overwinning op het Engelse voetleger en Harold sneuvelt

>> Romaanstalige elite vestigt zich in Engeland en Engelse koningen laten eeuwenlang aanspraken gelden op delen van Frankrijk en later zelfs op de Franse troon

Willem de Veroveraar (1066 – 1087)

- eliminatie inheemse adel

- burchten ( o.a. in Londen) en kathedralen ( Rochester)

- Frankische feodaliteit; materiële basis voor nieuwe uitheemse heersers

- ligische trouw; kroonvazallen moesten directe trouw zweren aan koning

Normandiërs

genoodzaakt tot uitbouw stevig bestuurssysteem => verkeerden immers als vreemde veroveraars in een kwetsbare positie

Konden steunen op Angelsaksische traditie

- land onderverdeeld in graafschappen (shires)

- shires onderverdeeld in hundreds

- sheriff aan het hoofd van iedere shire met fiscale, militaire en gerechtelijke taken ( sheriffs, noch bisschoppen en abten kregen vergoedingen in de vorm van in leen gegeven landerijen)

- vergaderingen in gemeenschappen (gemot)

Bestuur

centrale, koninklijke ambtenarij + effectief vertegenwoordigingsstelsel

>> systeem van onbetaalde openbare dienst; de vermogenden vervulden deze ambten

Plantagenets

- 1154: Hendrik II Plantagenet komt op de Engelse troon => is tevens hertog van Normandië en graaf van Anjou, Maine en Touraine

- 1154: huwelijk Hendrik en Eleonora van Aquitanië

>> hele westelijke deel Frankrijk onder Hendriks gezag

Expansiedrang

- Filips van Augustus (1180-1223) verovert 50 jaar later Normandië en Anjou => Aquitanië bleef Engels, weliswaar als leen van de koning van Frankrijk

- tijdens de dertiende eeuw reikt de Engelse expansiedrang nog verder;

→ 1171- 1172: eerste poging tot verovering (met pauselijke steun) van Ierland

→ 1341: Oosten wordt ingenomen

→ 1541: Hendrik VIII neemt titel aan van koning van Ierland en begint annexatie

- 1282: Edward I; verovering en inlijving Wales >> volk Wales behoudt tradities en komt in 1400 in opstand

- aanval op koninkrijk Schotland => vanaf 1296: heftige weerstand

→ 1314: slag bij Bannockburn

→ Edward moet Schotse onafhankelijkheid erkennen

POLEN

- sinds 960: een krachtige heerschappij onder leiding van vorst Mieszko (als reactie tegen het opdringen van de Duitse markgraven)

- Mieszko moest de hegemonie van het Duitse Rijk erkennen en zich tot tribuutbetalingen laten verplichten

- 966: Mieszko laat zich dopen >> de legimitatie van de kerstening verviel voor de Duitse overheersers: zij moeten de ontwikkeling van een autochtone Poolse monarchie dulden en Mieszko erkennen als bondgenoot

- 922: Mieszko zoekt bescherming van Rome door ‘Polonia op te dragen aan de heilige Petrus’

- 1000: stichting Gniezno; een gezamenlijk initiatief van Otto III en paus Silvester II

- 1025: Boleslaw (opvolger Mieszko) laat zich kronen tot koning zonder de Duitse koning ( Koenraad II) daarbij te betrekken

- 1030: Mieszko II brengt Koenraad leenhulde

- kort daarna verbrokkelt de Poolse heerschappij; in de 12^e eeuw drongen de keizers aan hertogen van Poolse deelgebieden een leenverhouding op

BOHEMEN

→ meer interne cohesie ( onder het geslacht van de Premysliden, vanaf de 10^e eeuw)

→ 1085: koning Hendrik IV verleent de koninklijke waardigheid over de Bohemen, met de status van rijksvazal, aan de Premyslidendynastie

HONGARIJE

- 1001: Steven (997-1038) wordt door Otto III en Silvester II tot koning gekroond => centrale bisdomzetel te Estergom

- 1046: dynastie van de Arpaden grijpen de macht

→ schudt afhankelijkheid van het Rijk af

→ bestrijdt heidense weerstanden

→ bedwingt de Magyaren

- 1100: Kroatië wordt ingelijfd

- van 1120 tot 1150 komt ook Bosnië onder Hongaarse bescherming >> uitweg naar de Adriatische Zee

ALGEMEEN

- stichting van drie christelijke koninkrijken in het grensgebied tussen Slaven en Duitsers is van enorm programmatische betekenis voor de toekomst

- de naam en de rang van die koninkrijken zijn tot op vandaag oriëntatiepunten van de politieke actie van staten gebleven