Motieven voor ontwikkelingssamenwerking

Principiële gelijkwaardigheid van mensen, solidariteit, naastenliefde, gerechtigheid, vrijheid voor iedereen zijn de waarden die aan deze motieven ten grondslag kunnen liggen. Deze ethisch/humanitaire motieven kom je vooral tegen in hulpprogramma’s van landen in Noord-

Europa. Ze zijn ook terug te vinden in de Universele Verklaring van de rechten van de Mens, die door bijna alle landen van de wereld is ondertekend. De mensenrechtenverklaring kan gezien worden als de verwoording van de morele plicht van iedereen om op te komen voor politieke en sociale grondrechten van ieder ander waar ook ter wereld.

Toch zijn de motieven voor het opzetten van vormen van ontwikkelingssamenwerking vaak ook gebaseerd op eigenbelang en van de welvarende landen.

Deze motieven en belangen zullen we nader bekijken:

• Economische en commerciële motieven en belangen; als het ene land ontwikkelingshulp verleend aan het andere land (bilaterale hulp) gebeurt dat zelden in contant geld waarover het ontvangen land vrij kan beschikken. Vaak moeten de ontvangende landen het geld in het donorland besteden, dat op deze manier de eigen export van goederen en diensten bevordert. Een donorland kan op deze manier zijn eigen industrie en werkgelegenheid steunen.

• Politieke en/of strategische motieven en belangen; landen die serieus werk maken van de handhaving van de mensenrechten en van verdere democratisering, hebben meer kans op steun van westerse landen als Nederland waar de regering door actiegroepen en politieke partijen onder druk gezet wordt om op dit soort zaken te letten. Omdat ook militaire motieven en belangen een rol spelen, komen de meer ideëel politieke motieven soms in de knel.

• Culturele motieven en belangen; landen geven soms prioriteit bij het geven van hulp aan landen waarmee ze een culturele verwantschap vertonen. Denk aan dezelfde taal of aanwezigheid van elementen van dezelfde cultuur.

• Ecologische motieven en belangen; sinds het milieu hoog op de internationale agenda prijkt, is er een motief en een belang voor ontwikkelingssamenwerking bijgekomen. Milieuvervuiling is immers grensoverschrijdend.

• Het vluchtelingenvraagstuk als motief/belang; de westerse landen voelen in toenemende mate de lasten van de vluchtelingen. Deze zijn er altijd al geweest, maar door de toegenomen transportmogelijkheden reizen ze nu verder, naar de rijke westerse landen. Deze overlast kan alleen opgelost worden door een toename van de politieke en economische stabiliteit en van de welvaart in de ontwikkelingslanden.