Patriarchaat en Productie: de dominantie van mannen

-Sylvia Walby: patriarchaat wanneer de volgende kenmerken gelijktijdig voorkomen

1. Betaald werk: vrouwen worden minder betaald

2. Huishouden: vrouwen nemen meer huishoudelijke taken op zich en steken meer tijd en energie in de opvoeding van de kinderen dan mannen

3. Staat: vrouwen hebben minder toegang tot de uitoefening van de formele macht

4. Geweld: vrouwen zijn veel vaker het slachtoffer van mannelijk geweld dan omgekeerd

5. Seksualiteit: In vele culturen wordt de seksualiteit van de vrouw argwanend bekeken

6. Cultuur: Uit de manier waarop de vrouw wordt voorgesteld in patriarchale samenlevingen, blijkt een negatief vooroordeel

-Vrouwen en werk: een kort historisch overzicht:

1. Voorindustriële samenlevingen

→ Productie en huishouden zijn niet gescheiden

→ Al wat productie aanging, vond thuis plaats of dichtbij huis

→ Grote invloed van vrouwen in huishouden omwille van hun onmisbare economische positie

=> ook al werden ze dan buiten de mannelijke domeinen van politiek en oorlogsvoering gehouden

2. Industriële revolutie

→ Productie wordt ondergebracht in gemechaniseerde fabrieken

→ Meer individuele werknemers

=> Men breekt met gewoonte om familie als geheel de beschouwen

3. Tot begin van 20e eeuw

→ Toenemende scheiding/barrière tussen thuis/huishouden en werkplaats ~ invloed op man-vrouw verhouding

→ Vrouwen geassocieerd met huiselijke waarden en mannen geassocieerd met buitenshuis werk

→ Lage tewerkstellingsgraad van vrouwen

4. Tijdens WOI: positief gevolg voor de emancipatie van de vrouw

→ Veel mannen moesten naar het slagvelden, en vrouwen werden ingeschakeld in de industrie

• Huishouden  fabriek
• Eerste doorbraak van vrouwen naar de arbeidsmarkt
• Zij bleken het uitstekend te kunnen doen

→ Eenmaal de oorlog gedaan was, namen de mannen deze jobs terug over, maar het patroon was doorbroken

=> WOII; gelijkaardige dynamiek: vrouwen gaan werken in fabrieken, ziekenhuizen,…

=> Na WOII: korte terugval maar economische opleving in ‘60

• Vrouwen werden gestimuleerd om te gaan werken
• + culturele doorbraak van de radicale bevrijding van de vrouw op het persoonlijke gebied

5. Heden

→ Desondanks voeren vrouwen proportioneel nog altijd minder betaalde arbeid uit dan mannen

→ stijgende emancipatie van de vrouw Bv. Scandinavische landen

→ Verhouding tussen huishouden en werkplaats is veranderd: vroeger gesplitst per persoon en seks opgedeeld;

• Nu: gezinsleden op beide plekken
• Gevolg: Afstemmen moet op een andere manier gebeuren als vroeger

- Ongelijkheden op het werk

→ relatief slecht betaald

→ routinetaken

=> Hebben van kinderen is belangrijke factor die bepaalt of vrouwen buitenhuisarbeid verrichten

→ maar herintredinggraad stijgt + vaker zelfde beroepen dan vroeger

- De problemen van het succes

→ naarmate vrouwen hoger opklimmen, komen ze in ‘mannenmilieu’ terecht

→ vooroordelen bij aanwervingpraktijken

+ mening van vrouwen zelf!

- Geweld in het gezin

→ Middeleeuwen: normaal, nu: tolerantie neemt af

→ praktijk van fysieke geweldpleging

= Nog steeds wijdverspreid

= Moeilijker voor vrouwen om zich te beroepen op de wet, hoewel zij wettelijk zijn beschermd

• Wanneer de politie tussenkomt, wordt enkel de rust hersteld maar worden er geen gerechtelijke stappen ondernomen
• Vrouwen zetten niet vaak zelf de stap om te breken met hun man – omwille van hun kinderen of omdat ze economisch afhankelijk zijn

- Ongewenst seksueel gedrag = misbruik van macht met seksuele oogmerken

bv. verkrachting = gemotiveerd door machtsdrang/machtsverschil en minder door lust

=> seksuele toespelingen verschillend ervaren

→ mannen: ervaren als onschuldig

→ vrouw: ervaren als intimiderend en vernederend

→ vrouwen worden verwacht tolerant te zijn t.o.v. seksuele opmerkingen, gebaren of aanrakingen

=> sommige beroepen moeten daar subtiel mee omgaan

=> Moeilijk om een grens te trekken tussen ongewenst seksueel gedrag en gedrag beschouwd als geoorloofde seksuele toenadering

=> Wanneer dit ongewenst gedrag een consistent patroon wordt, zullen vrouwen vaak hun toevlucht nemen tot ziekteverlof, overplaatsing ,…

- Verkrachting

→ onderrapportering : slechts een klein deel van de verkrachtingen worden aan de politie gerapporteerd

=> Drempel om verkrachting te melden = groot

→ Niet makkelijk te bewijzen dat er sprake is van verkrachting: moeilijke 'bewijslast' (vrouw heeft het misschien uitgelokt)

=> thuis

→ Verkrachting vindt meestal plaats thuis door mensen die men goed kent

→ vernederende (medisch) onderzoek: door dokter of ondervraging door politie en gerecht

=> 'verkrachting binnen het huwelijk'

= Moeilijk te bewijzen en enkel recentelijk juridisch herkend

=> 'Common sense' opvattingen

→ Common sense opvattingen = mythes: verkeerde opvattingen i.v.m. verkrachtingen

• Als men zich goed verweert, kan men wel ontkomen
• Enkel jonge en aantrekkelijke vrouwen worden verkracht
• Verkrachters zijn mentaal gestoord
• Verkrachtingen zijn niet spontaan maar zijn gedeeltelijk op voorhand gepland

→ Verkrachting is GEEN kwestie van oncontroleerbare driften, maar seksualiteit wordt in verband gebracht met gevoelens van macht en superioriteit

• Verkrachters zijn mannelijkheid in termen van macht, dominantie en krachtdadigheid
• Maar weinig verband tussen lust en verkrachting; pas seksueel opgewonden nadat ze hun slachtoffer hebben terrroriseerd
• De seksuele daad is van minder betekenis dan dat de vrouw wordt vernederd

- De these van Susan Brownmiller

→ In zekere zin, zijn alle vrouwen het slachtoffer van verkrachting

• Alle vrouwen ervaren gevoelens van angst bv. wanneer zij ’s avonds uitgaan
• Verband tussen verkrachting en mannelijk macht is zo sterk benadrukt, dat het leidt tot een systeem van mannelijke intimidatie dat vrouwen angstig en passief houdt en hen intimideert

○ ~ oorlogssituatie: verkrachting door militaire overste als machtsmiddel

• De angst om verkracht de worden, maakt dat vrouwen zich in hun dagelijks leven zeer voorzichtig zullen gedragen, en dat zij zich veel minder kunnen veroorloven in het publieke leven dan mannen = politiek doel