Physical and Cognitive Development in Middle Adulthood

Middle Age: A Social construct

Middelbare leeftijd wordt niet in iedere cultuur als construct beschouwd. Er bestaat geen consensus over wanneer middelbare leeftijd aanbreekt. Voor het gemak wordt vaak de periode 40-65 genomen, maar men kan ook van een contextuele indeling spreken als iemand bijvoorbeeld volwassen kinderen heeft of met pensioen gaat. Mensen met een lage SES hebben het idee dat hun middelbare leeftijd eerder begint dan mensen met een hoge SES, waarschijnlijk door slechtere gezondheid en het feit dat ze sneller kinderen en kleinkinderen krijgen.

Volwassenen op middelbare leeftijd zijn over het algemeen tevreden over hun leven. Ze maken zich alleen zorgen om de gezondheid. Het blijkt dat oudere middelbare volwassenen meer tevreden zijn dan jongere middelbare volwassenen, waarschijnlijk omdat de jongere groep nog aan het streven is en de ouderen al klaar zijn om het leven te evalueren. Het is een periode waarin zeer veel verschillende paden genomen kunnen worden en individuele verschillen nog verder uiteen gaan lopen, zowel op lichamelijk, cognitief en emotioneel gebied. Een gevoel van succes en precies weten waar men toe in staat is past goed bij dit stadium.

Physical Changes

Leeftijd gaat helaas gepaard met allerlei lichamelijk gebreken. Het zicht neemt op vijf gebieden af: dichtbij zien, dynamische zicht (bewegende voorwerpen), gevoeligheid voor licht, visueel vinden (een teken vinden) en verwerking van visuele informatie. Ook de scherpte van het zicht neemt iets af. Omdat de lens door ouderdom verstijfd ontstaat presbyopie. De incidentie van myopie neemt overigens ook toe. Presbyacusis is ook een veel voorkomend verschijnsel, wat 2x zo snel voortschrijdt in mannen als in vrouwen. Gevoeligheid voor reuk en smaak pleegt ook af te nemen en ook hier behouden vrouwen hun zintuigen langer. Er kunnen individuele verschillen bestaan: de een kan zoet minder goed proeven, de ander zuur minder goed. Na het 45 jaar neemt de tastgevoeligheid af en 5 jaar later ook de pijngevoeligheid. Pijn blijft zijn beschermende functie wel houden omdat ouderen er intoleranter voor worden. Spierkracht en – coördinatie nemen af vanaf de piek in de twintiger jaren, door verlies aan spiervezels wat door vet vervangen wordt. Uithoudingsvermogen gaat ook iets achteruit door verlaging van het basale metabolisme, maar dit kan vrijwel normaal blijven bij voldoende training. Handigheid gaat rond midden 30 achteruit en de reactietijd gaat met 20% achteruit. Dit wil allemaal niet zeggen dat de uitvoering van ouderen slechter is dan die van jongeren. Integendeel, door hun vele ervaring zijn ouderen juist beter in autorijden en productiewerk, mede omdat ze ook minder risico nemen.

Ook in uiterlijk treden veranderingen wordt. De huid wordt dunner door verdwijnen van subcutaan vet en het meer rigide worden van collageen. Haar wordt dunner en grijzer, zweetklieren raken verloren, er hoopt meer vet op en mensen worden kleiner door het dunner worden van de tussenwervelschijven. De botdichtheid neemt af en gewrichten worden stijver. Het hartminuutvolume neemt af en de frequentie wordt onregelmatiger. Arteriewanden worden stijven en ook de vitale capaciteit neemt af. Ook de slaap wordt minder diep.

Vrouwen raken in de menopauze op middelbare leeftijd. Hoe vrouwen hier tegenover staan hangt af van de cultuur. In de ene cultuur wordt het als een bevrijding gezien, in de andere kan het niemand wat schelen. Ook hangt het af van hoeveel waarde wordt gehecht aan een jeugdig uiterlijk en de omstandigheden. Een vrouw zonder kind kan het zien als een gebeurtenis waardoor ze nooit moeder zal kunnen worden. Veel vrouwen gaan zonder klachten door de menopauze heen. Mochten er toch klachten optreden dan kan oestrogeensuppletie uitkomst bieden, maar dit brengt risico’s met zich mee. Sexdrive is over het algemeen niet aangedaan, aangezien dit door testosteron bepaald wordt, maar seks kan door atrofie van het vaginaepitheel en verminderde lubricatie wel minder prettig worden. Mentale problemen doen zich niet voor als gevolg van de menopauze op zich en zijn van afhankelijk van hoe iemand tegen de menopauze aan kijkt.

Bij mannen neemt vanaf de leeftijd van 30 de testosteronspiegel af met ongeveer 1% per jaar. Als gevolg hiervan neemt de spier- en botmassa af. Klachten als verminderd libido, erectiestoornissen, depressie, moeheid, slapeloosheid en geheugenverlies kunnen zich voordoen, maar het is onduidelijk of dit door verminderde testosteronspiegels komt. De spermakwaliteit neemt af, het herstellen na seks duurt langer en erecties worden minder makkelijk opgewekt.

Seksuele activiteit neemt behoorlijk af en men wordt ook minder tevreden over seks. Dit kan tal van oorzaken hebben, uiteenlopend van lichamelijke beperkingen tot mentale problemen tot een veel te druk leven. Seksuele disfunctie, aanhoudende verstoring in seksueel verlangen of seksuele respons, komt veel voor op middelbare leeftijd. Bij mannen wordt het erger naarmate ze ouder worden, maar bij vrouwen juist minder. Erectiele dysfunctie is het voornaamste probleem bij mannen en kan veroorzaakt worden door zowel lichamelijke als geestelijke problemen.

Health

Over het algemeen zijn volwassenen op middelbare leeftijd gezonde mensen, maar middelbare leeftijd maakt deze mensen wel vatbaarder voor een groot aantal ziekten en aandoeningen, waaronder HVZ en diabetes. Ouderen hebben met name baat bij voldoende beweging, helemaal als ze andere risicofactoren hebben. Ook SES blijft invloed hebben, met name de emoties die met SES gepaard gaan. Mensen met hoge SES hebben over het algemeen meer gevoel van controle en gaan beter met hun klachten om. Race heeft ook invloed op gezondheid. Bepaalde rassen zijn vatbaarder voor bepaalde ziekten dan andere rassen.

Ook ontstaan er nieuwe gezondheidsverschillen tussen de geslachten. Na de menopauze hebben vrouwen veel meer kans op osteoporose en HVZ. Maatregelen dienen genomen te worden, aangezien fracturen een veel voorkomende oorzaak van morbiditeit en mortaliteit zijn. Borstkanker wordt ook een issue op middelbare leeftijd. Vrouwen met overgewicht, een vroege menarche en late menopauze, een positieve FA, die laat kinderen hebben gekregen of weinig kinderen hebben, hebben een groter risico op borstkanker. Door verbeterde diagnostische technieken is de prognose sterk verbeterd.

Een groot deel van de vrouwen ondergaat ook een uterusextirpatie.

Hormoontherapie wordt soms toegepast om de effecten van de menopauze te compenseren. Ook al leidt het tot toename van de botmassa en verlaging van het risico op HVZ, tot positieve gedachten, de extra risico’s die optreden als gevolg van hormoontherapie wegen niet op tegen de baten. Hormoonbehandeling verbeterd de kwaliteit van leven niet en heeft in veel gevallen weinig nut. Tevens neemt het risico op baarmoeder, borst en ovariumkanker toe. Cognitieve achteruitgang wordt tevens bespoedigt.

Stress heeft invloed op de gezondheid via het immuunsysteem. Gezondheid kan dus gerelateerd worden aan persoonlijkheid, aangezien mensen met veel neuroticisme veel aan stress leiden. Verder is gebleken dat mensen waarbij extraversie, conscientiousness en agreeableness hoog zijn, minder gezondheidsproblemen hebben. Allostasis is het vermogen van het lichaam om met stress om te gaan en bevat de hersenen, de bijnieren en het immuunsysteem. Jongere volwassenen ervaren over het algemeen meer stress dan ouderen, waarschijnlijk omdat ouderen meer ervaring met stressvolle situaties hebben dan jongeren. Korte termijn stress kan het immuunsysteem een boost geven, terwijl lange termijn stress het af kan breken en zelfs kan zorgen dat mensen sneller ouder worden. Indirect is het slecht voor de gezondheid, omdat mensen met veel stress weinig slapen, meer zuipen, meer roken en slecht eten. Stress wordt vaak veroorzaakt door spanningen op het werk. Hoge eisen gecombineerd met weinig autonomie is een voorname risicofactor, net als onbalans tussen beloning en inspanning. Veel verantwoordelijkheid in combinatie met weinig selfefficacy leidt ook tot veel stress. Voor vrouwen komen er nog extra stressoren bij in de vorm van het ‘glazen plafond’ en seksuele intimidatie. Burnout is een verschijnsel dat drie dimensies moet bevatten: emotionele uitputting, cynisme en afstandelijkheid van werk en het idee dat men helemaal niks bereikt met het werk dat men doet. Het komt met name voor in hulpverlenende beroepen. Oorzaken zijn te hoge eisen of een te lage beloning. Burnout wordt vrijwel alleen veroorzaakt door omgevingsfactoren. Stress op het werk kan verminderd worden door na het werk goed te ontspannen en zorgen dat personeel het idee heeft dat het werk wat ze doen belangrijk is en ze hier goed voor belonen. Job engagement creëren werkt ook heel goed. De voornaamste bron van stress op het werk is het verliezen van een baan, aangezien dit gepaard gaat met verlies van status, inkomen en regelmaat in het leven. Zelfwaarde en –controle keldert, maar dit is slechts tijdelijk tot men weer een nieuwe baan heeft.

Measuring Cognitive Abilities in Middle Age

Cognitief functioneren gaat op de middelbare leeftijd niet echt achteruit tot de leeftijd van 60 jaar. Alleen de waarnemingssnelheid neemt duidelijk af. Redeneren, ruimtelijke oriëntatie en vocabulaire nemen zelfs nog toe. Hoge scores passen bij hoge SES, flexibele persoonlijkheid, cognitief complexe activiteiten, samen leven met iemand die cognitief beter is en tevredenheid tonen met wat men bereikt. Veel sociale contacten zijn ook gecorreleerd met hoge scores. Het blijkt dat de grootste variatie in hersenen optreedt rond middelbare leeftijd.

Mensen hebben twee soorten intelligentie. Fluid intelligence wordt toegepast bij nieuwe problemen en is onafhankelijk van wat men al weet. Dit lijkt af te nemen met de leeftijd. Crystalized intelligence is het vermogen informatie te herinneren en te gebruiken wat verkregen is tijdens het leven. Dit stoelt dus op ervaring en leren en neemt toe met de leeftijd.

The Distinctiveness of Adult Cognition

Expertise, een vorm van crystalized intelligence, heeft invloed op fluid intelligence in de vorm van encapsulation. Hierbij wordt fluid intelligence toegepast op crystalized intelligence, waardoor de verwerking op bepaalde gebieden van expertise veel sneller en efficiënter verloopt. Hierdoor kunnen experts, ook al hebben ze een laag IQ, een onbekend probleem op hun gebied veel beter oplossen dan iemand die er niks vanaf weet. Het is een beetje te vergelijken met tacit knowledge. Bepaalde kennis leidt tot beter functioneren.

Integrative thought is een belangrijk deel van postformal thought. Hierbij integreert men logica met intuïtie en emotie, tegenstrijdige ideeën en belangen en nieuwe informatie met wat men al weet. Informatie wordt geïnterpreteerd aan de hand van betekenis voor de persoon en feiten worden niet klakkeloos aangenomen.

Creativity

Creativieve performance is het product van biologische, persoonlijke, sociale en culturele factoren. Talent is meer aangeleerd dan aangeboren. Creativiteit ontstaat pas wanneer iemand zeer veel van een onderwerp af weet en precies weet wat de beperkingen en mogelijkheden zijn. Hard werken, niet met het oog op beloning, speelt ook een rol evenals emotionele betrokkenheid bij het werk. Overtraining in bepaalde gebieden zou creativiteit mogelijk in kunnen dammen. Creatieve mensen zijn zelfstarters en nemen risico. Ze zijn onafhankelijk, onconventioneel en staan open voor nieuwe ervaringen. Hun denkprocessen zijn vaak onbewust die soms leiden tot ingevingen. Problemen worden dieper bestudeerd.

De hoeveelheid die een persoon produceert met het oog op creativiteit kent bepaalde pieken in het leven, wat voor iedere beroepstak ergens anders ligt. Dit wil niet zeggen dat meesterwerken per se in deze periode gevormd worden aangezien de goed-slecht ratio iedere periode hetzelfde blijft, ongeacht het aantal werken wat iemand maakt.

Work and Education: Are Age-Based Roles Obsolete?

Over het algemeen wordt er een age-differentiated systeem gehanteerd. Dit betekent dat bepaalde rollen alleen bij bepaalde delen van volwassenheid passen, zoals studeren, pensionering en werken. Tegenwoordig gaan we steeds meer naar een age-integrated systeem, waarbij al deze rollen op iedere leeftijd vervuld kunnen worden, zoals met pensioen gaan op 50 jarige leeftijd, of juist een extra avondcursus nemen op deze leeftijd.

Wanneer iemand met pensioen gaat hangt af van de gezondheid, financiële omstandigheden en het verlangen om te werken. Bij 50 jaar is de voornaamste reden om te blijven werken financiële omstandigheden. Bij 60 jaar omdat werk voldoening geeft.

Cognitief functioneren kan toenemen door werk. Als dit cognitief veeleisend is en uitdagend is, neemt de cognitie toe. Dit hoeft niet afhankelijk te zijn van leeftijd. Oudere mensen kunnen net zo goed cursussen nemen als jongere mensen.