Volgens de neurodevelopmentral hypothesis verandert de hersensamenstelling door stressvolle omstandigheden gedurende de prenatal en neonatal (newborn) omgevingen zoals:

Slechte voeding en bevalling

Verschillen in rhesusfactor – veroorzaakt afstotingsgevaar bij 2e baby.

Season-of-birth effect doet kans op ziekte bij wintergeboorte toenemen (leidt mogelijk tot zware bev.)

De prefrontal cortex, temporal cortex, thalamus, hippocampus en amygdala zijn vaak kleiner. De ventricles zijn vaak groter. Hoe groter het verschil, hoe sterker de aandoening. Ook is de lateralisatie vaak andersom (zijn dus vaker linkshandig). Neuronen zijn vaak niet netjes geordend en kleiner. De getroffen delen groeien langzaam en worden pas later (na 20+) actief.

De prefrontale cortex wordt vaak getest dmv de wisconsin card sorting task.

De aandoening is deels genetic. Familieleden krijgen het eerder (concordance). Dizygotische tweelingen hebben een heritability van 50 en monozygoten van 100 (!). Mogelijk is er sprake van prenatale invloeden.

Meer bewijs komt van paternal siblings die dezelfde vader, maar een andere moeder hebben en geadopteerd zijn. Deze hebben vaker ook schizophrenia. Ander bewijs lijkt te suggereren dat de aandoening een generatie kan overslaan en op kan treden bij kinderen. Dit bewijs is echter zeer suggestibel en niet conclusief.

Omdat de hoeveelheid schizophreniacs scherp daalt kan het haast niet genetisch zijn. Er is dan ook geen nog gen gevonden. Waarschijnlijk spelen bij sommigen de genen en bij anderen de omgeving een rol.