Het Christendom

- 311

erkenning door Constantijn

- Late IV (381 tot 391 – 392)

Christendom als staatsgodsdienst onder Theodosius: katholieke kerk ontwikkelde zich binnen de bestaande structuren van het keizerrijk

- 325: concilie van Nicea

Indeling van het rijk: patriarchen met zetels in Antiochië, Alexandrië, Rome, Constantinopel en Jeruzalem à uitgebreide volmachten over een groot kerkelijk gebied

- Oudste Kerk = in de steden gevestigde hiërarchie waarvan de leiders behoorden tot de oude elites die de Romeinse cultuur verder zetten

Gehiërarchiseerd bestuur

- Territoriale ambten met vast salaris à impliceert schriftelijkheid

- Metropolitanen (provincies)

- Bischoppen (diocesen, civitates)

- Parochiepriesters

- Elitaire recrutering

Culturele erfenis

Taal

- Kerk bedient zich van het Latijn voor liturgie én bestuurszaken

- Zo fungeren als universele organisatie

- Latijn = tot in XII in christelijk Europa de enige geschreven bestuurstaal

Recht

- Codificaties onder Theodosius II

- Corpus Iuris Civilis onder Justinianus = bundeling en systematisering van wetten, procedurerecht en jurisprudentie

- Systematiek wordt overgenomen, wat leidt tot het ontstaan van het Kerkelijk Recht (Ius Canonicum), het geheel van kerkelijke wetten en voorschriften

Literatuur

- Conserverende functie van de Klassieken

- Geestelijken kopieerden en bestudeerden geschriften van christelijke en niet – christelijke auteurs

Keizerschap

Spreekt het meest tot de verbeelding en was heel belangrijk in het Romeinse Rijk

• velen hebben in latere tijden geprobeerd het Romeinse keizerschap na te volgen
• bv: Karel de Grote, Frederik II, Karel V, Napoleon, Mussolini, Bokassa…

Verdedigingssysteem

Immens systeem dat het keizerrijk opbouwde om invallen van barbarenvolkeren af te weren.

- Limes

= gordel van verdedigingstorens en garnizoensteden als grenslinie langs de Rijn, Donau en Noordzee

- Duces

= bevelhebber aan het hoofd van de grenstroepen

- Comitatus

= ‘geleide van de keizer’: mobiele veldleger met een zwaar bewapende ruiterij

>>> woordgebruik blijft bestaan!

Duces à hertog (le duc)

Comitatus à graaf (le comte)

Wegennet

= lange assen die Europa doorsnijden en de ruggengraat van het imperium vormen

>>> Doel = militair en bestuurlijk è grip krijgen op een enorm rijk door de communicatie tussen de hoofdplaatsen onderling en de grenzen verzekeren

Bestuursstructuur

Onderverdeling van het rijk (> Diocletianus)

- Prefecturen

- Diocesen

Worden binnen het Kerkelijke systeem de bisdommen

- Provincies

Onderverdeeld in civitates, administratieve centra, met een metropolitaan aan het hoofd, worden binnen het Kerkelijke systeem de aartsbisdommen

>>> verschillen latere Europa:

* Romeinse Rijk was georganiseerd vanuit Rome (sterke centralisatie: rationele staatkundige eenheidsvisie), wat later ontbreekt

* Romeinse Rijk = res publica

ME: rijk = eigendom van de vorst