aangedaan door de vorm van dit object ervaar ik een belangeloos welbehagen waarbij mijn voorstellingsvermogens (verbeelding en verstand), zonder begrip, op een zodanig doelmatige wijze samenstemmen, dat ik bij elk ander redelijk wezen bijval mag verwachten.

Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Studiemateriaal

Wat geeft schoonheid ons dan? (zonder begrip, zonder belang en zonder doel) Wel, de loutere vorm waarin iets aan ons verschijnt. Bv een appel op een schilderij: Het is een appel zoals hij zich toont wanneer we hem vrij laten om vanuit zichzelf te verschijnen, wanneer we even ophouden onze belangen, begrippen of doelen op de appel te projecteren (niet om op te eten, ...)

Het esthetisch genietende subject beleeft lust aan de aanwezigheid van een pure voorstelling. Het zelfgevoel ‘dit mag ik als universeel mededeelbaar beschouwen’ wordt geschonken door een radicaal buiten: een ding dat qua betekenis volledig openblijft en waarvan ik het bestaan zelfs niet eis.

In de opvattingen over kunst, blijft Kants schoonheidsoordeel aanwezig in die zin dat alles wat hij schrapte, aanwezig blijft: zonder doel blijkt het gevoel van een perfecte doelmatigheid, zonder begrip blijkt een lust aan de begrijpelijkheid zelve en aan het zonder belang wordt een ethisch belang gehecht.

Kant scheidt het esthetische van het natuurlijke, zintuigelijke, cognitieve en ethische, maar benadrukt tegelijkertijd de band tussen deze domeinen. Die band is het schone.

De brug die hij echter wil creëren is een fata morgana van de rede, ook voor de latere romantiek.

Uit belangeloosheid volgt algemeenheid, maar hoe kan ! ! ! ! ! ! een subjectief oordeel de pretentie hebben algemeen te zijn? Volgens Kant zijn er twee smaakoordelen: zuivere en natuurlijke. Bij natuurlijke zegt men ‘dit smaakt lekker’ waarbij men de persoonlijke gewaarwording toegeeft.

Bij zuivere zegt men ‘dit is schoon, waarbij men algemene instemming verwacht.

Er bestaat dus een subjectief gevoelde algemeenheid en dit omdat het op een vreemde manier aanleunt bij het verstand.

Het is de samenwerking tussen verbeelding en verstand waarvan genoten wordt bij een schoon object, het is een formeel genot. Het is nu net die eenstemmigheid van verbeelding en verstand die de constitutie van kennis vormt en dus heeft ook het esthetische smaakoordeel met verstand te maken.

De schoonheid wordt ervaren als een gunst omdat desnoods alles te begrijpen valt, behalve de mogelijkheid van het begrijpen zelf.

Kants analyse hierover is geen esthetica omdat het niet uitgaat van de kenmerken ! ! van een al dan niet schoon object. Zijn vraag is waarin een smaakoordeel gegrond is. Hij onderscheid er vier momenten in:

(1) Een belangeloos welbehagen. Dit gevoel is subjectief , maar niet enkel zintuigelijk omdat het belangeloos is (er is geen begeerte in het spel die aanwezigheid van het object eist). De beoordeler is dus VRIJ omdat hij niet afhankelijk is van die materiële aanwezigheid.

Als brug over de kloof die Kant maakte tussen het domein van de ! ! ! ! natuur(wetten) en dat van de vrijheid met mens als ethisch wezen.

Kant is radicaal modern omdat hij een onttoverd universum voorlegt, waarin de mens zijn uiteindelijke bestemming verliest. De kloof is er evenals een in de mens zelf: tussen het geestelijk subject dat zich in vrijheid de wet oplegt en tussen het lichaam van de natuurwetten. Tussen morele rede en verstand.

-> Het oordeelvermogen moet dit herstellen, maar eigenaardig is dat het geen kennis aanbrengt of regels voor het handelen oplegt, het dient enkel als verzorgende brug. Voor Kant is oordelen ‘het bijzondere bij een algemeen begrip onderbrengen’ Onderscheid tussen twee reflexieve oordelen: theologisch en esthetisch.

Theologisch betreft de natuur, levende organismen waaraan een gerichtheid op een doel wordt toegekend is reflexief omdat het geen objectieve waarde heeft: het is een hypothetische veronderstelling die verschijnselen niet anders kan begrijpen dan naar analogie van de wil op een doel.

Het is een kennisoordeel, het werkt met begrippen. Dit in tegenstelling met het radicaal reflexieve esthetische oordeel die het object voorstelt op het lust- of onlustgevoel van het subject.

De brug die Kant maakt is een paradoxale doordat ze des te meer de onoverbrugbaarheid benadrukt. Hoe kan een gevoelsoordeel immers aanspraak maken op noodzakelijkheid of algemeengeldigheid? (Jezus, ik snap er geen knijt van.)

Omdat zowel verbeelding, verstand en rede een oordeel algemeen mogelijk maken, is er sprake van een brug. Denk ik.