Christendom is gericht op verbreiding:

1) apostelen: prediking ‘einde der tijden’ om de mensheid te redden

2) na 311 (godsdienstvrijheid): bekeren van barbaarse heidenen, toch is er vaak de idee dat het heidendom en christendom onverenigbaar zijn

3) ca. 450: Sint-Patrick (Ierland): na in Gallië in aanraking te komen met het christendom : verspreiding ervan in Ierland  ontstaan van ascetische monnikendom

Bekering

in sommige streken zorgen barbaren voor een terugval van het christendom, maar meestal worden ze verbazingwekkend snel tot het christendom bekeerd:

Clovis

waarom?

- Politiek-strategisch  het voor zich winnen van de Gallo-Romeinse elite

- ‘heil’  door zijn doopsel krijgt zijn leiderschap een goddelijke dimensie

- Religieus argument om oorlog te voeren

‘Gefolgschafts – denken’

onderdanen volgen het voorbeeld van de leider: groepsbekering

nuances:

- Bekering = oppervlakkig

- Missionering blijft duren: nieuwe religie vond moeilijk ingang

- Onderwerping en bekering van overwonnen volkeren

bekeerlingen

beschouwen hun hele familie als bekeerd

>>> Dit stramien (elitebekering – algemene bekering) herhaalt zich in de volgende eeuwen

Bekering is dus niet enkel het resultaat van missionering, maar ook van diplomatieke onderhandelingen

heidendom blijft vaak lang bestaan, naast het christendom (strategie van de ‘double insurance policy’), vb. grafgiften blijven bestaan tot in de 8^e eeuw.

Kerstening

De manier waarop enkele gebieden gekerstend worden:

1) Angelsaksisch Engeland: niet stelselmatig gewelddadig

2) 7^e eeuw: Baskenland en Slavisch gebied over de Donau samengaan van missionering en gebiedsuitbreiding door de Merovingers

3) 8^e eeuw: Friezen en Saksen gedwongen kerstening door Karolingische hofmeiers

4) Vroeg VII: bekering van onze gewesten door Amandus met steun van de Frankische vorsten

Kerstening van de Friezen

wordt aangevat door Willibrordus en de Pippiniden, maar veel verzet hiertegen (in brand steken van nieuwe kerken) Karel Martel breekt Friese verzet

Kerstening van de Saksen:

1) begonnen door Sint – Bonifatius, met wisselvallige steun van de Franken oppervlakkige penetratie van het geloof

2) Karel de Grote koppelt gedwongen kerstening aan militaire onderwerping

>>> Widukind (leider van de Saksen) laat zich dopen, met Karel de Grote als peetvader = ‘vaderlijke genade’ (Er zijn in de ME meerdere voorbeelden hiervan te vinden.)

3) Opstanden volgen want de bekering wordt gezien als verraad.

a. slechts na tientallen jaren wordt Saksen gekerstend

b.gebruik van geweld bij kerstening wordt later teruggeschroefd

4) Andere tactiek: het zenden van autochtone missionarissen

Kerstening van Scandinavië

Lodewijk de Vrome

begonnen onder Lodewijk de Vrome, waarschijnlijk met de bedoeling: ‘dreiging van de Vikings tegengaan door inmenging in hun binnenlandse politiek’ >> lukt niet!

10^de eeuw

- kerstening komt opnieuw op gang, mede door de uitstraling van het Duitse Rijk

- koning van Denemarken bekeert zich

- kerstening houdt stand doordat deze een periode is van militaire en politieke successen (vb. verovering van Engeland)

Tot 12^de eeuw

nog heidense rituelen waar te nemen

Kerstening van de Slavische volkeren:

Ten oosten van de Elbe

1) men (= vooral de Saksen zelf!) past de tactiek toe zoals die op de Friezen en Saksen (militaire onderwerping – gedwongen kerstening) >>> veel verzet

2) doorslaggevend is de combinatie kruistocht – (Duitse) kolonisatie – kloosterstichtingen (vb. cisterciënzers)

Begin 10^e eeuw:

bekering van de eerste vorsten van Bohemen, Polen wordt gekerstend door de Bohemen

Zuidelijke Slaven:

1) concurrentie tussen Oost – Franken en Byzantijnse Rijk

2) ca. 860 zetten twee Byzantijnse monniken, Kyrillos en Methodios, het gesproken Slavisch op schrift

3) communicatieve mogelijkheden van Byzantijnse monniken worden vergroot (Bijbel in een volkstaal vinden de Oost – Franken niet kunnen)

4) compromis waarbij de Franken hun invloed op dit gebied grotendeels verliezen

Kerstening van de Magyaren

(= Hongaren) gebeurt door de bekering van hun heersers: koning wordt tot een heilige verheven met de bedoeling om de invloed van het christendom te vergroten

Midden 11^e eeuw:

- enkel Baltische volkeren, Esten en Finnen zijn als enige in Europa nog niet bekeerd

- gewelddadige kerstening heeft slechts beperkt succes

- slechts diepgaande kerstening door openheid naar geloof toe door aristocratie

in de praktijk is het kloosterleven een deel van de aristocratische wereld:

- bezoekers lopen in en uit

- vaak bezoeken belangrijke personen de kloosters

- abten en monniken doen zich tegoed aan wereldse genoegens

- kloosters worden ook gebruikt als ‘gevangenis’ voor ‘staatsgevaarlijke’ personen