Menu

Proto – natievorming

Proto - natievorming

Integratie barbaarse minderheden en autochtone meerderheden draagt bij tot nieuw besef van bovenlokale samenhorigheid: het idee van samen 1 volk

 is dit idee nauw verbonden met het koningschap dan spreekt men van proto-natievorming.

Naamgeving

Visigotisch Spanje

- standaardformule in bronnen: rex, gens et patria Gothorum koning, volk en land vd Spanjaarden)

- Gothi later vervangen door Hispani.

Invallers = naam rijk

In andere barbaarse rijken bleef de naam vd invallers gehandhaafd voor zowel het rijk ( Burgundia, Francia) als voor de inwoners (Burgundi, Franci )

Vorming van nieuwe namen ging gepaard met de bewuste presentatie als uitverkoren volk of ras dus als pseudo-familie met:

- een gedeeld verleden

- een eigen identiteit en een eigen lotsbestemming binnen het raamwerk vd christelijke heilsgeschiedenis.

Proto

- barbaarse koningen beschikten niet over militaire of communicatieve mogelijkheden om hun uitgestrekte gebieden volledig te beheersen

- moesten grote mate van lokale en regionale autonomie tolereren

- welke cultuur (inheemse of barbaarse) ging overheersen hing af van:

* de duur

* het geografisch bereik

* mate van onderdrukking en elan van de overheersing

=> bij verslapping laatste 2 versterkten de oude tradities

Lees meer...

Segregatie of integratie?

Vroeger

barbaarse invallers deden alles om zich van de autochtone bevolking af te zonderen en wel op 3 manieren:

1) verbieden gemengde huwelijken

2) doorvoeren van het beginsel van rechtspersonaliteit (= het beginsel om elke etnische groep of sociale categorie binnen een staatkundig geheel volgens haar eigen recht te behandelen)

3) arianisme

Nu: twijfels

Segregatie

- aanwijzingen voor bewust nagestreefde segregatie zijn eerder schaars

- gedurende korte tijd na de overname van de macht in een gebied was segregatie een optie, die ingegeven was door de wens om de beloning van hun krijgers te garanderen en op een permanente leest te schoeien, niet door politiek van apartheid.

Integratie

- Bewijzen integratie talrijker

- invallers en autochtone populaties archeologisch moeilijk uit elkaar te houden = bewijs van snelle accumulatie

- daarnaast gaven de invallers bijna overal hun eigen taal op (uitz.: invallers in Engeland, de Franken, …)

- men had ook mengzones waar beide talen naast elkaar bleven bestaan.

=> huidige taalgrenzen van West-Europa gaan grosso modo terug naar de tijd vh einde vd volksverhuizingperiode.

Lees meer...

Kleine barbaarse koninkrijken

Visigoten

507

- Nederlaag tegen Clovis

- gedwongen om het grootste van Zuid – Gallië op te geven

Spanje

- Slaagden er in hun macht over het hele Iberisch schiereiland effectief te maken

- Werkwijze: * militaire successen

* overgang van arianisme naar katholicisme

- Abrupt einde van het rijk in 711: overrompeling van een Arabisch leger

Belang van Noord – Afrika

- Rijke landbouwgronden (Tunesië)

- Omvangrijke vloot van transportschepen

- In handen van de Vandalen

- Verschillende pogingen van Oost – Romeinse keizers om dit gebied in handen te krijgen

- Vandalenrijk: grote interne zwakheid

Ostrogoten in Italië

Variae

= verzameling staatsdocumenten, aangelegd door Cassiodorus in de nadagen van Odovakar

Uit de Variae blijkt:

- Theodorik: dictatoriaal, zo Romeins mogelijk bewind voeren in Italië => medewerking van Romeinse aristocraten is onontbeerlijk

- In ruil: Italië beschermen door 2 open landtoegangen te veroveren

- Ineenstorting van het rijk na dood Theodorik > aspiraties van Justianus om Italië daadwerkelijk terug bij het Romeinse Rijk te voegen

- Gotisch oorlogen van Justianus = ramp voor Italië

Langobarden in Italië

Vroegere historici

Werden heel slecht afgeschilderd: Langobarden waren onbedorven woeste barbaren, die nauwelijks in aanraking waren geweest met de (Romeinse) beschaving en echte integratie met de inheemse bevolking was nooit gebeurd.

Realiteit

- Versmolten met Italiaanse bevolking

- Grote reikwijdte van Langobardische recht

- Noord – Italië : stedelijke samenleving

- Hertogen belast met het beheer van de koninklijke domeinen en publieke inkomsten (ambt werd al spoedig erfelijk)

Opgang van het Frankenrijk

Clovis

- machtsbasis te Doornik

- in 507 versloeg hij de Visigoten waardoor hij Aquitanië verkreeg

- schakelde rivaliserende Frankische koninkrijkjes uit

Clovis’ opvolgers

- annexeerden het Bourgondische rijk

- andere rijkjes werden in enige vorm van afhankelijkheid gedwongen

- vorming van Frankische satellietrijkjes (Alemannen, Bavarii en Thuringi) dat gepaard ging met de aanstelling van een Frankische of autochtone Frankisch-gezinde hertog

- soms afhankelijkheid beperkt tot jaarlijkse tribuutbetaling

=> korte fasen van sterke Frankische invloed wisselden elkaar af met langere perioden van feitelijke autonomie

Volkeren in noord – oosten van Francia

tweeslachtige houding:

- Enerzijds waren ze een bedreiging

- anderzijds fungeerden ze als menselijke buffer tussen Francia en de Slavische Wende en als menselijk reservoir voor de formatie van Oost-Frankische legers.

Groot – Brittannië

Beeld GB omstreeks 500:

Angelen en Saksen

- waren als foederati binnengekomen(begin 5de eeuw)

- vermengden zich met de Romano – Britse bevolking

- Angelen en de Saksen hebben hun taal kunnen opleggen dankzij hun overwicht. Vele delen GB buiten bereik van Angelsaksische vestiging

Wales en Schotland

- vele kleine koninkrijkjes die elkaar voortdurend beoorloogden waaruit 7 grotere eenheden( Essex, Sussex, Wessex, Kent, East-Anglia, Mercia en Northumbria) ontstonden

- Mercia had grootste importantie want gedurende lange periodes erkenden de andere 6 de suprematie althans in naam

- bekendste koning van Mercia is Offa. Hij liet nieuwe munten slaan, wetten verzamelen en optekenen + een aarden wal optrekken op de grens van Mercia en Wales (Offa’s Dyke). Offa onderhield intensieve contacten met het hof van Karel de Grote

Lees meer...

Elementen van politieke organisatie: chiefdoms, Gefolgschaften, koningschap

Chiefdoms

= ‘hoofdmanschappen’  vorming lokale elites die hun machtspositie desnoods met geweld verdedigen

- Beschikken over gewapende volgelingen aan bondgenoten die ze aan zich binden dmv materiële gunsten

- Verondersteld regelmatige oorlogsbuit / agrarische overschotten

- Oorlogsbuit / overschotten worden omgezet in prestigegoederen

- Vervaardiging prestigegoederen vereist economische specialisatie

Gefolgschaften = Comitatus

= gewapende gevolgen van barbaarse krijgsheren

Comitatus – Clientela

- Beiden een relatie tussen een leider en volgelingen met wederzijdse verplichtingen en verwachtingen

- Verschil in omvang en functie

- Clientela: * zeer uitgebreid

* erfelijk karakter

* politieke positie van de leider versterken

- Comitatus: * status van volgeling = begerenswaardige positie

* op basis van fysieke kracht en wapenbeheersing

* paste in proces van militarisering van de noordelijke barbaarse wereld

Vechtmachines??

Niet noodzakelijk!

Voorbeeld: Toen de barbaarse koning Chnodomarius tijdens een veldslag van zijn paard viel en niet meer overeind kon komen, gooide zijn comitatus van 200 krijgers die hem trouw hadden gezworen tot in de dood, er het bijltje bij neer en werden waarschijnlijk opgenomen in de Romeinse legioenen

Koningschap

In het westelijk deel van het Romeinse rijk vormden de nieuwe barbaarse overheersers overal koninkrijken en daarmee is het koningschap de dominante staatsvorm van middeleeuws Europa geworden.

Romeinse inbreng

- Barbaarse leiders keken op naar de Romeinen en probeerden alles te imiteren

- Leiders zagen erkenning als legitimering van hun macht

- Koningen zoals Theodorik en Clovis gaven er voortdurend blijk van dat ze naar eigen beleving deel uitmaakten van de Romeinse orde

Romeinen en barbaarse leiders

Romeinen deden er alles aan om barbaarse leiders te vriend te houden

- Verlening van eervolle titels (patricius)

- Verlening van hoge militaire rangen (magister)

- Toespelingen maken op hun glansrijke voorgeslacht (bv: Franken van Trojaanse oorsprong, net als de Romeinen)

Christelijk

- Koningen werden graag voorgesteld als herders aan wie hun volk als een kudde schapen was toevertrouwd.

- belangrijkste taak koning = behoeden van zijn onderdanen voor zonden waardoor de eeuwige redding van hun ziel in gevaar kwam

>>> koning mocht in tegenstelling tot de geestelijkheid met harde hand optreden

- koning moest toonbeeld van christelijke deugdzaamheid zijn: princeps religiosus (“godsdienstige vorst”)

- religieuze machtslegitimatie

Opvolging: twee tendensen

- erfopvolging en dynastievorming

* instemming van de betrokkenen (vader, koningin – moeder, ooms…) is onontbeerlijk

* koninkrijken zijn deelbaar (cf. Merovingische rijken)

- electie door de belangrijkste aristocraten

Lees meer...

Het karakter van de barbaarse vestiging

Gemeenschappelijk kenmerk

Barbaren waren altijd minderheden die zich in een onbekend gebied vestigden

Soorten vestiging

- Verschansen in versterkte centrumplaatsen, van waaruit ze de autochtone grootgrondbezitters trachten te terroriseren

- Vestigen in oude Romeinse steden waar het belastingstelsel nog intact was en nog belastingen ontvangen (ging altijd over in Landnahme: gebiedsoccupatie)

- Kolonisatie als drijfveer

Lees meer...

Chronologie

Hunnen

Verschenen in de westelijke steppen van Centraal – Azië en dreven een grote groep Goten op de vlucht

(Visi-) Goten

Eind IV

- 376: toestemming van het Romeinse rijk om Donau over te steken, maar Romeinen konden grote stroom vluchtelingen niet op menswaardige manier opvangen

- Opstand van de Goten =>status van foederati toegewezen

410

Alarik plundert Rome = traumatische ervaring voor het Romeinse Rijk (cf. Augustinus: schreef zijn “Civitas Dei” naar aanleiding hiervan)

418

Nieuw foederati – contract: Goten kregen deel van de provincie Aquitanië toegewezen => vorming koninkrijk met als hoofdplaats Toulouse

Eind V

Gedurende 5de eeuw breidde het rijk van de Goten zich verder uit: grootste deel van Gallië ten zuiden van de Loire en het Iberisch schiereiland

711

Overrompeling door Arabieren

Vandalen, Sueben, Alanen

406

Toevallige klimatologische omstandigheid: Rijn was dichtgevroren: migratie van barbaarse confederatie van Vandalen, Sueben en Alanen

409

Confederatie van Vandalen, Sueben en Alanen verplaatsen zich langzaam in zuidelijke richting en een grote groep stak in 409 de Pyreneeën over

Ca. 418

Romeinen verlaten Spanje en vacuüm wordt ingenomen door Vandalen, Sueben en Visigoten  onderlinge strijd binnen de confederatie

429

Vandalen steken engte tussen Spanje en Marokko over en worden heer en meester in Noord – Afrika, met Carthago als belangrijkste stad

533

Oost – Romeinse campagne tegen Vandalen

Burgundiones

1ste kwart V

- Vormden legendarisch koninkrijk langs de midden – Rijn

- Foederati van het Romeinse Rijk

Ca. 450

- Gezien als bedreiging: herhaaldelijk werden ze aangevallen door andere foederati (Visigoten en Hunnen)

- Nibelungenlied: over confrontatie van de Burgundiones met de Hunnen

440

Krijgen toestemming om zich, in het kader van een nieuwe foederati – overeenkomst, te vestigen in het midden – Rhônegebied en rond het meer van Genève

534

Verovering van ‘Bourgondië’ door de Franken en toegevoegd aan het koninkrijk van de Merovingen

Franken en Alemannen

= Germaanse barbaren die, vaak binnen het kader van foederati – overeenkomsten, hun oorspronkelijke woongebieden hebben uitgebreid binnen de rijksgrenzen door middel van boerenkolonisatie

Alemannen

- Boven – Rijn

- Noord – Zwitserland

- Delen van Oostenrijk

Salische Franken

- Noord – Frankrijk

- Belangrijke groep, bouwen suprematie uit

- Bekendste Frankisch stamhoofd = Clovis  succesverhaal, werkte met duces

Angelen en Saksen

- Sinds V: uit zuid – Scandinavië en Noord – Duitsland naar Groot – Brittannië (heel belangrijk voor de taal)

- Vermenging met Romano – Britten

- Koninkrijkjes met een uniek politiek systeem (cf. Wessex, Ussex, Mercia…)

Ostrogoten en Langobarden

(belangrijk voor geschiedenis van Italië)

Theodorik

- Ostrogoot (493 – 526) als Oost – Romeinse pion in Italië: moest Italië veroveren, waar Odovakar nog altijd de touwtjes in handen had

- Geslaagde missie  langdurig bewind over Italië en andere gebieden

- Theodorik werpt zich op als een soort vorst en gebruikt Romeinse technieken

535 - 552

Theodorik wordt een bedreiging voor de keizer van het Oost Romeinse Rijk door de feitelijke onafhankelijkheid en de groeiende macht van de Ostrogoten

Gotische oorlogen:

* Ostrogoten  Justinianus

* inzetten van barbaarse foederati door de Romeinen, onder andere de Langobarden

2.VI

Inval van de Langobarden in Italië en vulden er de leegte die ontstaan was na de Gotische oorlogen:

- Hadden heel rijke cultuur, eigen godsdienst (Arianisme), eigen rechtssysteem

- Verdreven uit Italië in 774 door de Franken

Slavische invallen

Ca. 570

Slavisch sprekende groepen uit het beneden – Donaugebied vielen Griekenland en de Balkan binnen

=> konden dit doen door de langdurige verwaarlozing van Donaugrens door de Byzantijnen (reden: uitputtende oorlog in het Oosten tegen de Perzen)

Byzantijnen

- Legden zich neer bij de situatie

- Zonden missionarissen naar Slavische gemeenschappen

- Later: agressievere politiek (onderwerpingsoorlogen en deportatie)

Lees meer...
Abonneren op deze RSS feed

Advies nodig?

Vraag dan nu een gratis en vrijblijvende scan aan voor uw website.
Wij voeren een uitgebreide scan en stellen een SEO-rapport op met aanbevelingen
voor het verbeteren van de vindbaarheid en de conversie van uw website.

Scan aanvragen